در حال بارگذاری ...
علی معدنکن

شیوه صحیح تعزیه را حفظ کنید

 شب تعزیه «علی اکبر» موج مغناطیس عشق به حسین(ع) از هر سوی روستا به سمت جایگاه تعزیه دیده می شد. از زنان و مردان تا نوجوانان و کودکان هیوی که هر یک برای تماشای تعزیه آمده بودند و شعور عشقی که  در هیو جاری شده بود،دیدنی بود.  زنان یک طرف و مردان در طرف دیگر به شکل منظمی در کنار هم نشسته بودند و اجرای تعزیه چشم و گوششان شده بود. در این حال و هوای وصف ناشدنی شنیدم که زنی که خود را مهلقا می خواند به همسایه اش می گفت 20 سال است که در این جایگاه نوکری امام حسین را می کنم و به عزداران چای و آب می دهم و گاهی هم اینجا را آب و جارو می زنم اما امروز شور و حال دیگری دارم و قرار است از پیر غلامانی که سال‌هاست در مجلس امام تعزیه می خوانند اسم ببرند.  از فرط خوشحالی اشک از گونه هایش جاری شد، با گوشه چادر سیاهش قطره های مروارید  روی صورتش را پاک کرد و به سمت دیگر مجلس رفت.

این تصویر و صحبت های مهلقا باعث شد تا مشتاق صحبت  با یکی از پیشکسوتان تعزیه خوانی هیو شوم.  با پرس و جو از اهالی روستا به سراغ «علی معدنکن» رفتم،کسی که هیوی ها  او را علی شمر خطاب می‌کردند.

 

آنروز  با تلاش و کوشش های «محمد معدنی پور» و دیگر جوانان این روستا از «حمزه سامانی پور»، «اسماعیل سامانی پور»، «حسنعلی سامانی پور» هم قدرانی شد.

 

 

خودتان را معرفی کنید و بگویید چطور به هنر تعزیه خوانی علاقه مند شدید؟ 

علی معدنکن  اهل روستای هیو هستم.  سال 48  در شب نشینی  خانه یکی از دوستانم ،تعزیه خوانی  دیدم که به صورت انجمنی نشسته بودند و  تعزیه می خوانند. همان شب از من خواستند  که یکی از نسخه هارا بخوانم، آنجا بود که برای اولین بار  به طور کاملا اتفاقی با نمایش تعزیه آشنا شدم.

 

 

کیفیت تعزیه از زمانی که شروع کردید تاکنون چه تغیراتی داشته است؟

کیفیت تعزیه در یکسری زمینه ها بهتر شده، مثل لباس های آنچنانی، سیستم صوتی ، فیلمبرداری و عکس برداری های حرفه ای از اجراهای تعزیه، جایگاه های خوب برای اجرای تعزیه باعث بالا بردن کیفیت آنها شده است که  زمان ما  نبود و بدون میکروفون و باند و اکو برای  تماشاگر  تعزیه می خواندیم. گاها تعزیه را در مسجد یا حسینه اجرا می کردیم . لباس هایمان را با  پارچه تهیه می کردیم، می بردیم و می دوختیم.اما امروزه  کیفیت تعزیه  از لحاظ اجرایی  مطلوب نیست  البته نه در همه جا.  در برخی از نقاط  نسخه های تعزیه  ادبیات فارسی در آن ها وجود دارد و  با شعرهای شیرین نوشته شده که آثار و نشانه نمایش ایرانیست،  دستکاری شدند. عدم  رعایت اجرای دستگاه های موسیقی و نبود رنگ شناسی  در تعزیه امروز وجود دارد. خواندن دستگاه های شیرین موسیقی جای خود را به نوحه خوانی و روضه خوانی داده است در صورتی که تعریف این ها با هم فرق دارد. یا برای مثال من در فیلم تعزیه دیدم که تعزیه خوان ها گریم می‌کنند که  این خیلی اشتباه است. یا در کلیپی دیدم که در تعزیه امام حسین (ع) از شیر واقعی استفاده شده بود، یا جایی دیگر دیدم به جای نشانه گذاری، از دکورهای آنچنانی استفاده می‌کنند درصورتی که  این ها  در تعزیه غلط و اشتباه است و  شیوه صحیح  اجرای تعزیه این نیست! متاسفانه شاهد این هستیم که به اسم نوآوری در این نمایش کهن  چهارچوب و شیوه اجرایی این گونه  نمایشی را زیر سوال برده اند و این آسیب جدی در تعزیه خوانیست.

 

 

با توجه به کسوت وسابقه شما در تعزیه برای بهبود اوضاع چه پیشنهادی دارید ؟

به نظرم باید کلاس های آموزشی شبیه خوانی، نقالی، پرده خوانی و تمام نمایش های آئینی و سنتی ایرانی در تمام نقاط کشور به صورت جدی برگزار شود،تا از این گونه  نمایش کهن حفظ و نگهداری شوند

 

 

نظرتان راجع به پیشکسوتان تعزیه ایران چیست؟ به نظر شما احترام پیشکسوتها در تعزیه خوانی رعایت می شود؟ از اینکه از شما در روستای خودتان تجلیل شد چه حسی دارید؟

احترام به پیشکسوت های این گونه نمایش ها باید وجود داشته باشد. ما هرچه داریم از پیر غلامانمان داریم.  خداروشکر جوان هایی که امروز می بینم، احترام من را داشته اند و من خوشحالم که می بینیم آنها در سکو هنرنمایی می‌کنند که واقعا لذت می برم و  ذوق می‌کنم.

 

نظرتان را درباره جوانان  جویای نام در تعزیه بفرمایید؟

این طبیعیست که هر هنرمندی دوست دارد از طریق هنرش دیده شود اما از طریق هنرش  نه به هر شکل و هر طریق دیگری. او  باید تعزیه و تعزیه خوانی را خوب بشناسد، بخواند،ببیند، بداند و در مسیر درست پیشرفت کند و دیده شود. به نظرم هر جوانی مسیر درست را بداند و تلاش کند قطعا هنرش به درستی دیده خواهد شد. ببینید خوب نوآوری و خلاقیت در همه گونه های نمایشی و همه هنرها وجود دارد. اما به اسم نوآوری تعریف علمی و چهارچوب تعزیه خوانی را زیر سوال نبرند.

 

شما را به علی شمر می شناسند، چه شد این لقب به شما داده شد؟ 

مردم زمان قدیم، اشقیا خوان یا همان مخالف را  به خاطر تعصب مذهبی که داشته اند تحویل نمی گرفتند اما امروز دید عموم به هنر و هنرمند بازتر شده و احترام خاصی برای اشقیا خوان  قائل هستند. من در شروع فعالیت تعزیه خوانی، دوسال اول اولیا خوان یا همان موافق خوان بودم و صدای خوبی هم داشتم اما آن زمان برای مخالف خوان کسی نبود و من مجبور شدم مخالف خوانی کنم. بعد ساکن تهران شدم و  هیوی های مقیم تهران تکیه ای به اسم تکیه  هیوی ها داشتند  که هنوز هم پابرجاست و من آنجا مخالف خوانی کردم و لباس شمر  پوشیدم.  تمام تمرکزم را بر روی شمرخوانی و مخالف خوانی گذاشتم  و دوباره به دلیل شرایط کاری  به هیو برگشتم و ساکن هیو  شدم. چون سالیان سال همه من را در اجراهای تعزیه در لباس شمر دیده بودند و بیشتر برای شناخت و آدرس دادن لقب «علی آقا شمر» به من دادند. چون هیو روستای بومی نشین است و  من هم تعزیه خوان بومی هیو بودم  برای همین این لقب روی اسم من ماند

 

مخالف خوان خوب کیست؟

از نطر من مخالف خوان خوب  کسی است که صدا و بیان خوبی داشته باشد، بدن خود را خوب بشناسد. هم به بیان هم به بدن خودش مسلط باشد و تحلیلش از نسخه تعزیه کامل باشد هم چنین حرکت،چرخش و کلام تحویل دادن را خوب بلد باشد.

 

به عنوان تعزیه خوان تا چه اندازه با موسیقی آشنا هستید؟

 از  ۲۴سالگی در فضای تعزیه بودم نمی گویم کامل دستگاه ها و گوشه ها را می‌شناسم  زیرا تخصص ام  مخالف خوانی بوده است اما تا جایی که تجربه کردم و باید بشناسم شناختم.

 

جایگاه تعزیه هیو از چه زمانی برپا شد؟ 

زمان ما تعزیه در حیاط مسجد جامع هیو خوانده می شد، بعد به مرور آمدیم جلوی حسینیه قمر بنی هاشم و جایگاه کنونی (جایگاه تعزیه)  که از سال ۷۱ در روستا تاسیس  شد. اوایل به این شکل سرپوشیده نبود به مرور چون محرم رفت مسئولین  در فصل سرما محبت کردن جایگاه را سرپوشیده کردند.

 

تعزیه خوان های هیو با چه مشکلاتی دست و پنجه نرم می‌کنند؟

چند سال است که این  شرایط برای  تعزیه خوان های بومی فراهم شده تا  در روستای خودشان بخوانند و کسب تجربه کنند، این بهترین اتفاق است. پیدایش نسل های جدید و شکوفایی استعدادهای آنها جای خوشحالی دارد که پیش از  این، این  اتفاق خیلی محدود بود و حضور تعزیه خوان های غیر بومی و به اصطلاح حرفه ای باعث شده بود جوان های ما نتوانند خودشون را  محک بزنن و کسب تجربه کنند.

 

فکر می‌کنید تا چه اندازه جایگاه تعزیه در ساوجبلاغ حفظ شده و از مسئولین چه انتظاری دارید؟

 برغان یکی از مهم ترین مکان های تعزیه استان ماست   که حفظ آن جزو واجبات است. به طور کلی جایگاه تعزیه خوانی  در شهرستان باید زیاد باشد زیرا قدمت  تعزیه استان ما زیاد است. مردم ما تعزیه را دوست دارند بنابراین  مسئولین باید برای  حفظ و نگه داری از این نمایش کهن با هنرمندان و مردم سهیم باشند.

 

گفت و گو: الهام یوسفی

 




نظرات کاربران